در ابتدای این مراسم پس از خوشامدگویی و خیرمقدم سیدعلیرضا فاطمیان پور مدیر فرهنگی هنری منطقه ۱۲ و فرهنگسرای شهر مهدی طالقانی، فرزند آیت الله طالقانی و موسی حقانی رئیس موسسه مطالعات تاریخ ایران و استاد دانشگاه سخنرانی کردند.

مهدی طالقانی از خاطرات دوران کودکی و نوجوانی ودوران زندگی اش در خانه ای که امروز کتابخانه آیت الله طالقانی شده است سخن گفت.

وی گفت: بهترین دوران زندگی من، زندگی در این خانه بود که در آن موقع ۱۲-۱۳ سال بیشتر نداشتم. آن زمان مدرسه علوی می رفتم که به این خانه بسیار نزدیک بود. آبان ماه سال ۱۳۵۷ پس از آزادی ایشان و بازگشتشان به این خانه، سخنرانی های انقلابی انجام دادند و پس از آن این خانه تبدیل به یک پاتوق و پایگاه برای انقلابی ها شد. بنابراین این خانه که امروز تبدیل به کتابخانه  شده نقش مهمی در انقلاب داشته است.

سخنران بعدی این مراسم موسی حقانی، پژوهشگر و رئیس موسسه مطالعات تاریخ ایران بود.

وی گفت: یکی از مولفه ها و ویژگی های شخصیت آیت الله طالقانی انقلابی بودن ایشان است. هرچند انقلاب اسلامی و نظام خیلی زود ایشان را از دست داد و وقتی آثار ایشان را مرور می کنیم متوجه می شویم که هنوز ناگفته های فراوانی از ایشان مانده که به آنها توجه نشده است.

وی افزود: مرحوم طالقانی برای خیلی از مردم و گروه ها حرفهایی برای گفتن دارد، هم برای روشنفکران هم برای انقلابی ها. هم برای روحانیون و هم برای مسئولان. با این حال متاسفانه اندیشه ایشان تبیین نشد و هرکسی تلاش کرد که او را برای خودش مصادره کند. باور به اندیشه دینی، اسلام و حقانیت اسلام در اندیشه ایشان بسیار بارز است و بسیاری از روشنفکران را به چالش می طلبد. در ابتدای انقلاب خیلی ها مثل آیت الله طالقانی بودند ولی بعدا نظرشان عوض شد در حالی که ایشان در تمام مبارزاتش به قرآن و اندیشه دینی تکیه داشت و به حقانیت اسلام قائل بود.

رئیس موسسه مطالعات تاریخ ایران ادامه داد: مرحوم طالقانی بر تببین قبل از حرکت بسیار تاکید داشتند؛ یعنی ابتدا هدف را روشن و سپس حرکت می کردند چون کار بی هدف افتادن در گرداب عمل گرایی را با خود به همراه دارد. در این سال ها خیلی ها تلاش کردند بحث عادی سازی انقلاب را مطرح می کنند -که عمدتا هم تحت عنوان برنامه های توسعه از آنها یاد می شود- در حالی که این حرف ها با مسیر انقلاب و خواسته های بنیانگذاران انقلاب فرق دارد، به بیان دیگر اینکه راه پیشرفت را عادی سازی انقلاب قلمداد کنیم، خلاف مسیر دیدگاه آیت الله طالقانی و امام است و با انقلاب نسبتی ندارد و خواسته امام و آیت الله طالقانی چنین امری نبود.

موسی حقانی ادامه داد: مرحوم طالقانی امروز هم اگر زنده بود، غرب ستیز بود و مواضعش نسبت به انقلاب فرقی نمی کرد. به عقیده ایشان فقط دین پاسخگوی نیازهای انسان است.

حقانی در ادامه به تعدادی از مولفه های انقلابی مرحوم طالقانی اشاره کرد و گفت:  آیت الله طالقانی چند مولفه بارز انقلابی داشتند؛ اول اینکه عموما هدف را بلند در نظر می گرفتند به این معنی که هدف از انقلاب را سرنگونی یک رژیم و روی کار آمدن رژیم دیگر نمی دانستند. همچنین باور عمیق و جدی به توحید و حقانیت داشتند و خب طبیعی است وقتی هدف را استقرار توحید بگیریم از سختی ها نمی هراسیم و در مقابل تهدیدات و مشکلات دست و پای خود را گم نمی کنیم. در تفاسیر آیات قرآنی ایشان هم صلابت به حقانیت اسلام دیده می شود. به عقیده ایشان اجتهاد شیعی، رقیق شده نبوت است.

وی افزود: ایمان به نصرت الهی از دیگر مولفه های انقلابی مرحوم طالقانی بود. به این معنا که در آن زمان خیلی ها مبارزه می کردند ولی وقتی گرفتار می شدند یکدفعه تهی می شدند در حالی که مرحوم طالقانی این خصیصه را نداشتند. نترسیدن از شوکت ظاهری دشمن و ناچیزانگاشتن آن از دیگر مولفه های انقلابی وی بود. یعنی زرق وبرق دشمن او را نمی ترساند. از نظر ایشان باید جلوی دشمن ایستاد و هزینه داد.

این پژوهشگر اضافه کرد: علاوه برخصیصه های نامبرده ایشان الزامات انقلابی بودن مثل ساده زیستی را رعایت می کردند. نمی شود انقلابی بود ولی به دنیا دلبستگی و وابستگی داشت. رفتار ایشان در مجلس خبرگان که روی صندلی ننشستند و روی زمین نشستند نمونه این خصیصه رفتاری است. اگرچه همان دوران هم حرف و حدیث های زیادی درباره این رفتار ایشان زده شد.

رئیس موسسه مطالعات تاریخ ایران در پایان به آخرین مولفه انقلابی بودن مرحوم طالقانی اشاره کرد و گفت: مرحوم طالقانی انقلاب را محدود به ایران نمی دانستند. ایشان با صراحت از تغییر منطق در خاورمیانه سخن گفتند. به عقیده ایشان منطق ما منطق دینی و توحیدی است وگرنه اگر قرار بود طبق منطق غربی ها رفتار کنیم که لازم نبود انقلاب کنیم. امیدوارم با تببین و پیروی از تفکر این افراد انقلابی بتوانیم پاسدار خون شهدا باشیم.